Bạch hạc, còn có tên bạch hạc linh chi, nam uy linh tiên, kiến cò hay cây lác. Cây nhỏ mọc thành bụi, cao 1 - 2m, có rễ chùm. Thân non có lông mịn. Lá mọc đối, có cuống, phiến hình trứng thuôn dài, mặt trên nhẵn, mặt dưới hơi có lông mịn. Hoa nhỏ, mọc thành xim nhiều hoa ở nách lá hoặc đầu cành hay ngọn thân. Hoa màu trắng nom như con hạc đang bay nên thường được gọi tên là cây bạch hạc.

Cây ra hoa vào tháng 8, nhưng cũng gặp rải rác quanh năm. Quả nang dài, có lông. Cây mọc ở lùm bụi ẩm và dưới tán rừng thưa, cũng được trồng bằng phần gốc cây trong vườn thuốc gia đình, trạm y tế.

Để làm thuốc, có thể dùng tất cả các bộ phận lá, thân và rễ. Thu hái thân lá quanh năm, thường dùng tươi. Rễ, thân cũng được thu hái quanh năm, nhưng tốt nhất là vào mùa thu - đông, dùng tươi hay phơi khô.

Theo các bác sĩ Bệnh viện Y học cổ truyền Đà Nẵng, bạch hạc có vị ngọt nhạt, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt giáng hỏa, nhuận phế chỉ khái, sát trùng, chống ngứa, trừ phong thấp. Rễ có mùi hắc nhẹ, vị ngọt tựa như mùi sắn rừng.

Kinh nghiệm của nhân dân, bạch hạc thường được uống để trị các chứng bệnh: Lao phổi khởi phát, ho; viêm phế quản cấp và mạn; phong thấp, tê bại, nhức gân, đau xương, viêm khớp; huyết áp cao. Liều dùng 10 - 15g, dạng thuốc sắc. Dùng ngoài trị bệnh ecpet mảng tròn (herpes loang vòng), eczema, hắc lào, lở ngứa, thường lấy cây lá tươi giã đắp hoặc nấu nước rửa.

Ðơn thuốc:

- Eczema, hắc lào, lang ben: Dùng lượng lá tươi vừa đủ thêm cồn 70 độ hoặc dầu lửa giã nhuyễn đắp xát vùng da tổn thương. Có thể dùng rễ tươi giã nhỏ, ngâm cồn 70 độ trong một tuần lễ lấy nước bôi.

- Viêm phổi hay lao sơ nhiễm: Thân và lá bạch hạc 30g, sắc nước, cho thêm đường kính uống hằng ngày.

- Chữa phong tê thấp, nhức gân xương, viêm khớp: Rễ bạch hạc, thiên niên kiện, thổ phục linh, tỳ giải, cỏ xước, cẩu tích, cốt toái bổ, mỗi vị 10 - 15g, sắc uống ngày 1 thang, liên tục 10 - 15 ngày một đợt điều trị.

- Đau thần kinh tọa do lạnh: Rễ bạch hạc 8g, rễ lá lốt 12g, ráy sơn thục 12g, cẩu tích 16g, quế chi 8g, ngải cứu 8g, vỏ quýt 8g, rễ cỏ xước 12g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống liền từ 10 - 15 thang.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!