Mắm muối trực tiếp gây tăng huyết áp như thế nào?

Natri (Na) trong muối ăn là một chất điện giải thiết yếu trong cơ thể, nó tham gia vào nhiều quá trình khác nhau như điều hòa sự cân bằng thể dịch, tham gia dẫn truyền thần kinh – cơ. Tuy nhiên, việc tiêu thụ thừa muối ăn lại là yếu tố nguy cơ chính gây tăng huyết áp. Nó cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ khác với sức khỏe như ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột, làm tăng nguy cơ bệnh dạ dày, suy thận, loãng xương và nhiều vấn đề sức khỏe khác.

Cơ chế gây tăng huyết áp của natri khá phức tạp và bao gồm nhiều ảnh hưởng khác nhau nhưng trực tiếp nhất là lượng natri cao trong máu khiến nó giữ nước lại nhiều hơn trong lòng mạch, làm tăng thể tích tuần hoàn và do đó làm tăng huyết áp (điều này kéo dài cũng kèm theo một số vấn đề khác như gây quá tải cho thận, tim). Ngoài ra, natri dưa thừa cũng góp phần làm hẹp mạch máu, giảm khả năng giãn mạch, làm tăng nguy cơ viêm và stress oxy hóa của cơ thể, đây đều là các yếu tố sẽ góp phần đẩy nhanh nguy cơ biến chứng trên tim mạch của tăng huyết áp.

Natri không chỉ có trong muối

Tin vui là chỉ cần ăn giảm mặn thì có thể điều chỉnh cả huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương, không chỉ giúp kiểm soát huyết áp tốt hơn mà còn làm giảm nguy cơ bệnh mạch vành, đột quỵ. Tin không mấy vui là người Việt có thói quen tiêu thụ nhiều muối hơn chúng ta tưởng.

Theo kết quả Điều tra quốc gia yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm (STEPS) năm 2021 do Bộ Y tế chủ trì:

Tỷ lệ dân số luôn luôn hoặc thường xuyên thêm muối, mắm hoặc gia vị mặn vào thức ăn khi nấu ăn hoặc trong khi ăn là 78,2%. Có 8,7% số người luôn luôn hoặc thường xuyên ăn thức ăn chế biến sẵn có hàm lượng muối cao. Trung bình một người Việt Nam trưởng thành tiêu thụ khoảng 8,1g muối trong một ngày.

Như vậy, mức tiêu thụ muối của người Việt cao gấp khoảng 1,6 lần so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế Giới (không quá 5g/ngày). Cần nói thêm, lượng muối chúng ta tiêu thụ không chỉ là gia vị muối ăn/ muối bột canh thêm vào trong khi chế biến thực phẩm. Một phần rất lớn muối đã có sẵn ở trong thực phẩm như: các loại nước chấm, đồ ăn đóng gói sẵn như mì tôm, snack, bánh mì, đồ ăn chế biến sẵn, hạt nêm, các loại đồ uống, dưa muối, cà muối… chưa kể đến hàm lượng natri sẵn có trong các loại thực phẩm sẵn có. Vì vậy, thói quen dùng nhiều nước chấm, ăn đồ ăn chế biến sẵn rất dễ dàng nạp thêm một cách dư thừa natri vào cơ thể.

Giảm muối, giảm nguy cơ đột quỵ

Theo thống kê tại Hoa Kỳ, việc giảm 5mmHg huyết áp tâm thu và 3mmHg tâm trương có thể làm giảm 15% tỷ lệ mắc bệnh động mạch vành và 27% tỷ lệ mắc bệnh đột quỵ. Trong khi đó, chế độ ăn thích hợp có thể giúp giảm đến khoảng 6,74/3,54 mmHg nếu được duy trì tốt.

Chế độ ăn chính là lựa chọn đầu tiên và sáng suốt nhất trong hành trình kiểm soát huyết áp mục tiêu cũng như làm giảm nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch. Sau đây là một số đặc điểm cần lưu ý về chế độ ăn uống và tập luyện của người bệnh tăng huyết áp nhằm đạt được lợi ích tối đa trong việc bảo vệ sức khỏe, giảm thiếu nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ:

Ăn giảm mặn: Bổ sung đủ vi lượng (calci, magie, kali), đặc biệt là kali giúp tăng thải natri. Một số thực phẩm giàu khoáng chất, vi lượng như: quả chuối, đu đủ, khoai lang, ngũ cốc nguyên cám, hạt điều, hạt bí, gạo lứt, cá nục,…

Ăn đủ chất xơ, ưu tiên thực phẩm từ thực vật Ưu tiên bổ sung protein từ cá, thịt trắng, các loại đậu hạt, hạn chế thịt đỏ.

Tập thể dục đều đặn, duy trì việc đi bộ, vận động vừa phải từ 30-60 phút/ngày.

Ngừng hoàn toàn thuốc lá/thuốc lào, hạn chế rượu bia.

Duy trì vòng bụng

Giảm cân nếu có thừa cân, béo phì.

- Hạn chế tối đa thực phẩm chế biến sẵn có chứa nhiều gia vị, muối: snack, sốt chế biến sẵn, phô mai, cá khô, đậu hạt rang muối,…

- Giảm lượng muối dần dần khi nêm nếm đồ ăn

- Tập ăn nhạt, chấm nhẹ tay hoặc không dùng nước chấm

- Thay thế nước chấm thông thường bằng loại giảm muối

- Có thể dùng muối thay thế (phổ biến nhất là muối kali clorid) nhưng nên tham khảo ý kiến bác sĩ, đặc biệt là khi có bệnh nền khác như bệnh thận, bệnh tim