Hệ nhóm máu của mỗi người được xác định bởi nhóm máu ABO kết hợp với yếu tố Rh. Trên thế giới, khoảng 93-94% dân số có Rh dương tính, chỉ khoảng 6-7% mang Rh âm tính - được xem là nhóm máu hiếm. Người mang Rh âm không chỉ gặp khó khăn khi cần truyền máu cấp cứu mà còn đối mặt nguy cơ bất đồng Rh mẹ - con trong thai kỳ, có thể gây tan máu nặng ở trẻ sơ sinh nếu không được xử trí đúng cách.

Mới đây, Khoa Sơ sinh, Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí (Quảng Ninh) đã tiếp nhận một bệnh nhi mang Rh dương tính, là con thứ hai của người mẹ có nhóm máu Rh âm. Trong thai kỳ, sản phụ đã được tiêm dự phòng kháng D đầy đủ, trẻ sinh đủ tháng, ban đầu khỏe mạnh và được theo dõi theo đúng quy trình.

Tuy nhiên, đến ngày thứ 2 sau sinh, trẻ xuất hiện vàng da bệnh lý, phải điều trị chiếu đèn. Khi 25 ngày tuổi, trẻ được phát hiện thiếu máu nặng với hemoglobin chỉ còn 65 g/L (bình thường khoảng 130 g/L), là biến chứng tan máu thường gặp do bất đồng Rh. Các bác sĩ đã chỉ định điều trị globulin miễn dịch tiêm tĩnh mạch (IVIG) và truyền hồng cầu nhóm O, Rh âm. Sau 3 ngày điều trị, tình trạng trẻ dần ổn định.

Theo các bác sĩ, trường hợp này cho thấy dù sản phụ đã tiêm dự phòng kháng D, bất đồng Rh vẫn có thể gây thiếu máu và vàng da nặng ở trẻ sau sinh. Nếu không được tiêm dự phòng đúng thời điểm, thai nhi có nguy cơ thiếu máu nặng ngay trong bụng mẹ, suy tim, gan lách to, thậm chí phù thai - biến chứng nặng có thể dẫn đến tử vong trước sinh. Sau sinh, trẻ có thể vàng da tiến triển nhanh, nguy cơ nhiễm độc bilirubin gây tổn thương não không hồi phục, phải thay máu cấp cứu hoặc thiếu máu muộn kéo dài.

Để phòng ngừa tối đa tai biến do bất đồng Rh, các bác sĩ khuyến cáo:

Xét nghiệm nhóm máu Rh ngay từ lần khám thai đầu tiên.

Sản phụ mang Rh âm cần tiêm dự phòng kháng D đúng thời điểm theo chỉ định.

Trẻ sinh ra từ mẹ Rh âm, dù khỏe mạnh, vẫn phải được theo dõi vàng da sát và tái khám đúng hẹn.

Khi trẻ có dấu hiệu vàng da tăng nhanh, không tự theo dõi tại nhà.

Sau sinh, nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu như vàng da lan nhanh xuống tay chân, bú kém, lừ đừ, ngủ nhiều bất thường, thở nhanh, quấy khóc khác thường hoặc da nhợt nhạt, gia đình cần đưa trẻ đến cơ sở y tế có chuyên khoa sơ sinh để được thăm khám ngay.

Các bác sĩ nhấn mạnh, phát hiện sớm và theo dõi đúng quy trình là yếu tố then chốt giúp hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm do bất đồng Rh, bảo đảm an toàn cho trẻ sơ sinh.