Viêm não virus là bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong. Mùa hè là thời điểm bệnh gia tăng mạnh, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người cao tuổi – hai nhóm có hệ miễn dịch yếu, dễ bị virus tấn công và diễn tiến nặng. Chủ động phòng bệnh là giải pháp duy nhất để bảo vệ sức khỏe.

Viêm não virus là tình trạng viêm nhu mô não do các loại virus gây ra. Bệnh khởi phát đột ngột, thường biểu hiện bằng sốt cao, rối loạn thần kinh, co giật và thay đổi ý thức. Nếu không được chẩn đoán và xử trí kịp thời, người bệnh có thể đối mặt với nguy cơ tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong nhanh chóng.

Các nguyên nhân gây bệnh được chia thành hai nhóm chính. Viêm não virus nguyên phát là do virus có ổ chứa trong tự nhiên, lây truyền qua côn trùng trung gian như muỗi, ve, điển hình là viêm não Nhật Bản. Trong khi đó, viêm não virus thứ phát là biến chứng của các bệnh truyền nhiễm khác như sởi, quai bị, cúm, tay chân miệng…, thường lây qua đường hô hấp, tiêu hóa hoặc tiếp xúc trực tiếp.

Ở nước ta, bệnh lưu hành quanh năm nhưng thường bùng phát vào mùa hè, đặc biệt từ tháng 5 đến tháng 8 – thời điểm muỗi phát triển mạnh và trẻ em có nhiều hoạt động ngoài trời. Một số chủng virus thường gặp trong mùa hè là virus viêm não Nhật Bản, enterovirus, herpes simplex... Trong đó, trẻ dưới 5 tuổi chiếm tỷ lệ mắc bệnh cao hơn do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

Biểu hiện lâm sàng của viêm não virus rất đa dạng. Người bệnh có thể khởi đầu bằng sốt cao, đau đầu dữ dội, nôn nhiều, mệt mỏi. Ở trẻ nhỏ, triệu chứng thường không điển hình, có thể là quấy khóc bất thường, bỏ bú, gồng cứng, thóp phồng. Các triệu chứng thần kinh như co giật, liệt nửa người, rối loạn ý thức, kích động hoặc hôn mê thường xuất hiện nhanh chóng. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, trụy tim mạch và tử vong nhanh chóng.

Hiện nay, phần lớn các loại viêm não virus chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, trừ một số trường hợp do virus Herpes Simplex. Do đó, điều trị chủ yếu vẫn là điều trị hỗ trợ và hồi sức tích cực như chống phù não, duy trì hô hấp – tuần hoàn, kiểm soát co giật, hạ sốt và nuôi dưỡng. Ngay cả khi điều trị thành công, nhiều bệnh nhân vẫn để lại di chứng thần kinh nặng nề như động kinh, rối loạn hành vi, giảm trí nhớ hoặc tàn phế vĩnh viễn.

Để phòng ngừa viêm não virus, tiêm vaccine là biện pháp hiệu quả và an toàn nhất. Các loại vaccine phòng bệnh như viêm não Nhật Bản, sởi, quai bị, Rubella, cúm, thủy đậu... cần được tiêm đủ mũi theo khuyến cáo. Ngoài ra, cần chủ động bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân truyền bệnh. Việc mặc quần áo dài tay, sử dụng màn khi ngủ, loại bỏ vật dụng chứa nước đọng quanh nhà, vệ sinh môi trường sạch sẽ là những biện pháp thiết thực giúp phòng tránh muỗi đốt – nguyên nhân lây truyền nhiều loại virus gây viêm não. Khi chăm sóc người bệnh nghi ngờ nhiễm virus, cần đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên và hạn chế tiếp xúc gần.

Các bác sĩ Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An khuyến cáo, khi phát hiện người bệnh, đặc biệt là trẻ nhỏ có biểu hiện sốt cao liên tục, quấy khóc bất thường, nôn ói, li bì hoặc co giật, cần nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế có chuyên khoa thần kinh hoặc nhi để được khám và xử trí kịp thời. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp giảm tỷ lệ tử vong và nguy cơ để lại di chứng.

Chủ động tiêm phòng, nâng cao cảnh giác và bảo vệ môi trường sống là chìa khóa để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi các biến chứng nặng nề của bệnh viêm não virus trong mùa hè.