Nhiều gia đình vì quá nghèo nên muốn thoát nghèo bằng con đường đi xuất khẩu lao động và khi sang bên nước sở tại, họ từ lao động hợp pháp thành lao động bất hợp pháp, chấp nhận cuộc sống chui lủi, nguy hiểm. Khi tìm hiểu câu chuyện, tôi mới hiểu lý do chính mà họ bỏ ra ngoài thành lao động bất hợp pháp là do phí môi giới quá cao so với quy định của Nhà nước. Chính điều này đã thôi thúc tôi quyết định làm bộ phim về đề tài vốn không mới nhưng chưa được đề cập đầy đủ và toàn diện.

 

Một phần che mặt là đảm bảo sự an toàn cho nhân vật tại Đài Loan vì dù sao họ cũng là những người lao động bất hợp pháp. Để thuyết phục họ lên hình chúng tôi cần rất nhiều thời gian để họ hiểu rằng sự xuất hiện của họ mang ý nghĩa như thế nào để cảnh tỉnh cho những lao động tại Đài Loan và cho những người đang có ý định đi. Sự xuất hiện của những nhân vật này có sức lan tỏa và mang ý nghĩa nhân văn.

Tôi bị ám ảnh nhất là gia đình chú Huấn có con tên là Hoàng. Hai vợ chồng vay mượn được hơn 300 triệu cho hai con trai sang lao động ở Đài Loan. Được 7 tháng thì Hoàng bỏ trốn ra ngoài do lương công ty quá thấp. Trong một lần nghe hô có cảnh sát, Hoàng sợ quá bỏ chạy và rơi từ tầng 4 xuống. Tôi đã ghi hình lúc Hoàng nằm viện hôn mê. 1 năm sau tôi gặp lại Hoàng, may mắn em còn sống nhưng mọi hoạt động và lời nói của em trở nên chậm chạp, ú ớ. Mỗi lần, mẹ Hoàng luyện lại trí nhớ cho con, cô đều khóc và tự trách mình đã làm cho con phải khổ khi quyết định cho Hoàng nghỉ học, đi lao động Đài Loan.

Mình tìm hiểu thông tin thật kỹ về công ty môi giới, thông tin trong bản hợp đồng nếu được có thể xác nhận, tìm hiểu đơn hàng dự định sẽ đi tại Đài Loan. Không nên nghe theo môi giới là những người chỉ qua quen biết nên đến tận công ty môi giới để tìm hiểu.

 

Điều ám ảnh nhất chính là những thân phận lao động bất hợp pháp đã và đang phải gánh chịu khi sống cuộc sống bất hợp pháp nơi xứ người. Để kiếm tiền, mỗi ngày họ vừa phải trốn tránh công an, Cục Di dân, vừa phải lao động từ 14-18 tiếng/ ngày.

Họ sống và làm việc ở những vùng núi xa xôi, hẻo lánh. Có những người xa nhà cả chục năm, cũng có những người cha khi đi con chỉ mới 4 tháng tuổi, nay đã gần 10 tuổi... Họ chấp nhận xa cách chỉ để kiếm đủ tiền trở về quê hương.

Có những người đã phải đánh đổi cả bản thân để kiếm tiền gửi về cho gia đình trả lãi số tiền mà mình đã chi ra cho môi giới lúc đi.

Tôi vẫn muốn tiếp tục làm phần 2 về đề tài lao động bất hợp pháp Việt Nam tại Đài Loan. Hiện tại, tôi đang tìm hiểu nhân vật và những câu chuyện khắc nghiệt hơn. Tất nhiên, điều đó còn phụ thuộc rất nhiều yếu tố.

Vì ở Miền đất hứa đã phát sóng, tôi thấy cuộc sống của những lao động bất hợp pháp chưa được lột tả nhiều. Chính vì vậy, tôi muốn làm phần 2 để phản ánh nhiều thân phận, nhiều cuộc đời phải sống trong cảnh khổ cực nhất nơi rừng sâu, núi cao.

Chuyến công tác dài ngày và đi vào những nơi xa xôi, điều kiện sinh hoạt khó khăn và thiếu thốn nhưng thực ra tôi cũng có thuận lợi khi mình là nữ thì việc tiếp cận nhân vật dễ dàng hơn.

 

Không phải tôi chủ tâm làm phim để lấy nước mắt người xem nhưng những chủ đề mà tôi làm đều liên quan đến thân phận và cuộc đời của những người dân, người lao động ngoài đời thực. Tự thân mỗi hoàn cảnh, mỗi số phận mà họ phải gánh chịu đã đưa cảm xúc của người xem đến với phim. Chính vì vậy mà tôi thích theo đuổi những đề tài mang hơi thở cuộc sống như vậy.

Đây là lần đầu tiên mình làm một bộ phim tài liệu mang tính điều tra như vậy. Và mình cảm thấy rất may mắn vì điều đó.

Mỗi phim, mỗi đề tài phản ánh những câu chuyện, thân phận khác nhau, nhưng với cá nhân tôi thì phim Miền đất hứa là đề tài rộng hơn. Tôi nghĩ đây cũng là đề tài mà thế giới đang quan tâm về vấn đề di cư và nhập cư.

Tôi rất muốn qua bộ phim Miền đất hứa, sẽ phần nào giúp những ai có ý định đi xuất khẩu lao động cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đặt bút ký vào bản hợp đồng. Tôi cũng muốn các công ty môi giới và những ban ngành liên quan tự xem thấy mình có bổn phận và trách nhiệm của mình với người lao động. Nếu không giúp đỡ những người lao động thoát nghèo thì đừng nên lừa dối họ để rồi họ lại lâm vào cảnh túng quẫn không lối thoát.

Tất nhiên là có sợ nhưng hàng ngày lao động họ phải đi hàng chục lượt như vậy nên cũng có một chút an tâm hơn, còn để đảm bảo an toàn thì cũng không có cách nào khác. Muốn có những hình ảnh đắt giá thì buộc phải thử sức.

Chúng tôi thực hiện bộ phim này trong gần 2 năm. Thời gian tác nghiệp không nhiều nhưng để tiếp cận được các nhân vật là những lao động bất hợp pháp thì rất khó khăn vì họ sợ gặp người lạ, sợ bị lộ danh tính và chỗ ở, thì sẽ bị bắt và phải về nước với những khoản nợ vẫn còn.

Chính vì vậy, chúng tôi phải nhờ chính những lao động bất hợp pháp lâu năm ở Đài Loan giúp đỡ, thuyết phục để chúng tôi được ghi hình.

Nhận xét mình nhận được nhiều nhất là: "xúc động và ý nghĩa". Lúc làm cảm xúc của mình thấy xót xa cho những thân phận lao động bất hợp pháp. Sau khi phim đến với khán giả, tôi cảm thấy vui vì đã nhận được những phản hồi tốt.

Như đã trả lời ở câu hỏi trước, tôi rất muốn làm tiếp phần 2 và không chỉ ở Đài Loan mà còn ở nhiều vùng đất khác, nơi có đông lao động Việt Nam sang làm việc như ở Hàn Quốc, Angola... với mong muốn đến khi nào phí môi giới đi xuất khẩu lao động được thu đúng với quy định của Nhà nước.

Tất nhiên để làm được điều đó thì còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố mới có thể thực hiện được thành phim.

 

Khó khăn lớn nhất là tìm được nhân vật và thuyết phục được nhân vật lên sóng.

Khó khăn lớn nhất là tìm được nhân vật và thuyết phục họ lên hình.

Với Miền đất hứa, tôi muốn làm rõ về mặt trái của lao động xuất khẩu tại Đài Loan. Chính vì vậy, phim mới không đề cập gì đến những lao động làm việc tốt. Vì như vậy, bộ phim sẽ bị loãng và thiếu điểm nhấn với đề tài tôi muốn chuyển tải.

Câu chuyện về Việt Hoàng là lao động bị rơi từ tầng 4 xuống. Hôm chúng tôi biết tin đến ghi hình cũng là lúc bố Hoàng từ Việt Nam sang nên lúc đó chúng tôi đã ghi được hình ảnh hết sức xúc động về cuộc trò chuyện giữa ba bố con. Hơn nữa sau khi về Việt Nam chúng tôi đã nghĩ rằng Hoàng đã mất nhưng một năm sau khi vào Nghệ An và biết em đã sống lại khỏe mạnh thật sự bất ngờ và mừng cho gia đình em.

Tôi cũng rất sợ nhưng cũng may là có được sự động viên của đạo diễn Tạ Quỳnh Tư cũng như sự giúp đỡ của những người Đài Loan tốt bụng. Khu vực nông nghiệp mà tôi đi quay có độ cao 2000m so với mực nước biển

Cảm ơn bạn đã hỏi câu hỏi mà tôi cũng trăn trở là nên hay không nên phỏng vấn đại diện Bộ LĐ-TBXH để đưa vào trong phim. Và rồi tôi quyết định không phỏng vấn và để câu hỏi lửng cho bất kể những ai xem phim thấy mình có trách nhiệm liên quan thì tự xem lại vai trò và trách nhiệm của mình. Nếu họ có trách nhiệm với những người lao động đi xuất khẩu thì đã không để tình trạng này xảy ra nhiều năm.

Tất nhiên là cũng có nhưng nó không trực diện. Với lương tâm và trách nhiệm của một phóng viên Đài truyền hình quốc gia, chúng tôi vẫn quyết tâm đưa ra sự thật dù sự thật đó có phũ phàng, đau lòng đến đâu.

ekip làm phim có khoảng gần chục người cả tiền kỳ và hậu kỳ. Những người tham gia trực tiếp vào hiện trường có khoảng 6 người. Chúng tôi đã tranh luận rất nhiều ngay từ buổi ghi hình đầu tiên tại Đài Loan, do sự thay đổi liên tục của nhân vật nên kế hoạch ghi hình đã phải thay đổi hoàn toàn so với dự kiến trước khi đi. Khi lắp ráp thành câu chuyện cũng có những tranh luận vì mỗi người đều có một cách kể chuyện khác nhau.

Mình tất nhiên là rất sợ ^^ nhưng không có cách nào khác để có những thước phim ấn tượng mang đến cho khán giả. Mình đã cảm ơn tất cả mọi người đã yêu mến bộ phim Miền đất hứa.

Nếu có cuộc thi quốc tế đúng với đề tài thì tôi cũng sẽ gửi tác phẩm dự thi, vì thông qua cuộc thi, tôi muốn nhiều người, nhiều quốc gia biết rõ hơn sự thật về lao động bất hợp pháp đang diễn ra ở nhiều nơi trên thế giới, qua đó họ sẽ góp thêm tiếng nói có tác động nhất định trong việc thực hiện đúng luật pháp về phí môi giới trong việc đưa người lao động đi xuất khẩu lao động ở các nước.

Ở Đài Loan có 2 quỹ rất lớn ủng hộ những lao động bất hợp pháp ở Đài Loan: Quỹ Trái tim yêu thương và Quỹ Hội cô dâu Việt. Hai quỹ này giúp đỡ tất cả các lao động bất hợp pháp trong nhiều năm nay rồi.

Bạn có thể liên hệ với mình qua email taquynhtuvtv@gmail.com xem mình có hỗ trợ được gì cho bạn không.

Cảm ơn các bạn đã quan tâm, ủng hộ bộ phim và ê-kíp làm phim Miền đất hứa! Nếu còn các câu hỏi về quá trình làm phim, các bạn có thể gửi đến email trên. Cảm ơn các bạn!