Ung thư đại trực tràng đang gia tăng cả về tỷ lệ mắc lẫn tử vong và có xu hướng trẻ hóa tại Việt Nam và thế giới. Theo GLOBOCAN 2022, Việt Nam ghi nhận khoảng 16.835 ca mắc mới và hơn 8.454 ca tử vong mỗi năm. Đáng lo ngại, 20-30% bệnh nhân chỉ được phát hiện khi đã di căn, làm giảm đáng kể cơ hội sống sót. PGS.TS. Phạm Cẩm Phương - Bệnh viện Bạch Mai khẳng định: "Tầm soát định kỳ có thể giúp nâng tỷ lệ chữa khỏi ung thư đại trực tràng lên trên 90%".

Tại sao cần phát hiện sớm?

Ung thư đại trực tràng thường bắt đầu từ polyp lành tính, sau 10-15 năm có thể tiến triển thành ung thư. Nếu phát hiện sớm và loại bỏ, nguy cơ ung thư giảm tới 90%. Tầm soát giúp chặn đứng bệnh từ giai đoạn tiền ung thư.

Bệnh đang có xu hướng trẻ hóa, nhiều ca được phát hiện dưới 40 tuổi, liên quan đến chế độ ăn nhiều thịt đỏ, ít chất xơ, lười vận động, hút thuốc và uống rượu bia.

Các phương pháp sàng lọc hiệu quả:

Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân (FIT/FOBT): đơn giản, có thể làm tại nhà. Nếu dương tính cần nội soi để chẩn đoán xác định.

Nội soi đại tràng: tiêu chuẩn vàng, vừa chẩn đoán vừa có thể cắt bỏ polyp.

Chụp cắt lớp vi tính ổ bụng: dành cho người không thể nội soi.

Xét nghiệm DNA methyl hóa trong phân: phát hiện gene bất thường ở tế bào u, độ nhạy cao.

Xét nghiệm methyl hóa gen SEPTIN9 trong máu: đơn giản, ít xâm lấn.

Chỉ dấu khối u CEA, CA 19-9: không dùng để sàng lọc nhưng hỗ trợ theo dõi điều trị.

Đối tượng cần tầm soát:

Người từ 45 tuổi trở lên.

Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng.

Người có polyp hoặc viêm ruột mạn.

PGS.TS. Phương cảnh báo: "Ung thư đại trực tràng giai đoạn đầu thường không có triệu chứng. Đừng chờ tới khi đau bụng, đi ngoài ra máu hay sụt cân mới đi khám".

Lời khuyên phòng bệnh:

Ăn nhiều rau, trái cây, hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn.

Tập thể dục đều đặn.

Tránh hút thuốc và uống rượu bia.

Tuân thủ lịch tầm soát.

Hy vọng mới từ điều trị đích và miễn dịch:

Hóa trị kết hợp thuốc điều trị nhắm trúng đích (Bevacizumab, Cetuximab) và liệu pháp miễn dịch đã được phê duyệt ở Việt Nam cho bệnh nhân có bất thường gen MMR hoặc vi vệ tinh (MSI-H). Những tiến bộ này giúp kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng điều trị cho bệnh nhân ung thư đại trực tràng giai đoạn muộn.

Ung thư đại trực tràng không còn là "án tử" nếu được phát hiện và điều trị sớm. Tầm soát định kỳ kết hợp lối sống lành mạnh chính là vũ khí mạnh nhất chống lại căn bệnh thầm lặng này.