Mùa đông xuân đang đến gần, mang theo những cơn gió lạnh và những ngày lễ sum vầy. Thế nhưng, đây cũng là thời điểm virus cúm hoạt động mạnh. Chỉ một cái hắt hơi cũng có thể lây cúm cho cả nhà. Sau những đợt thời tiết cực đoan, mưa lớn và ngập lụt, các chuyên gia cảnh báo mùa cúm năm nay rất có khả năng sẽ nghiêm trọng hơn những năm trước.

PGS.TS.BS. Lê Thị Tuyết Lan, Chủ tịch Liên Chi hội Hen – Dị ứng – Miễn dịch Lâm sàng TP Hồ Chí Minh cho biết:

Mùa đông – xuân (tháng 10 đến tháng 2 năm sau) là thời điểm virus cúm hoạt động mạnh mẽ. Tuy nhiên, chỉ cần chủ động điều chỉnh thói quen sinh hoạt và chăm sóc sức khỏe, chúng ta hoàn toàn có thể bảo vệ bản thân và gia đình khỏi nguy cơ mắc bệnh. Có 5 điều quan trọng mà các bạn nên ghi nhớ để phòng ngừa cúm hiệu quả.

Điều 1: Tiêm phòng – Lá chắn đầu tiên

Tiêm vaccine cúm định kỳ là biện pháp phòng ngừa chủ động giúp giảm nguy cơ mắc cúm và hạn chế biến chứng nặng. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam đều khuyến cáo nên tiêm phòng cúm hằng năm, đặc biệt với người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và những ai có bệnh nền.

Vaccine cần thời gian để phát huy tác dụng, do đó không nên chờ đến khi dịch bùng phát mới tiêm phòng. Hãy đặt lịch tiêm càng sớm càng tốt, trước mùa đông xuân, để cơ thể kịp tạo kháng thể bảo vệ.

Hiện nay ở Việt Nam có lưu hành vaccine cúm mùa bắc bán cầu và vaccine mùa nam bán cầu, được cập nhật định kì các thành phần kháng nguyên virus cúm theo khuyến cáo của WHO. Lý do là virus cúm lưu hành quanh năm ở Việt Nam, đặc biệt thường tăng cao hơn ở miền bắc và miền trung vào mùa đông xuân, bão lũ như hiện nay và ở miền nam khi giao mùa.

Tôi muốn hướng dẫn các bạn cách nhận biết các loại vaccine cúm này như sau:

Vaccine cúm mùa bắc bán cầu thường sẵn có vào mùa đông xuân, từ khoảng tháng 10 hàng năm và trên vỏ hộp vaccine sẽ có in thông tin mùa bắc bán cầu tương ứng. Ví dụ: 2025/2026 SEASON

Vaccine mùa nam bán cầu thường sẵn có từ khoảng tháng 4 hàng năm, và trên vỏ hộp vaccine sẽ có in thông tin mùa nam bán cầu tương ứng. Ví dụ: 2025 SEASON

Người có hen và COPD (Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính) – càng cần phải đề phòng cúm!

Đối với người có COPD hoặc hen, thì tiêm phòng hằng năm lại càng quan trọng hơn, bởi chỉ một đợt cúm cũng có thể khiến bệnh trở nặng, khởi phát đợt cấp, thậm chí dẫn đến suy hô hấp, nhập viện, hoặc tử vong.

Nghiên cứu đã cho thấy vaccine phòng cúm giúp:

• Giảm khoảng 2 lần tần suất và thời gian các đợt cấp của bệnh hen, khoảng 2,5 lần đối với bệnh COPD.
• Giảm 16,7% số lần phải dùng corticosteroid đường uống ở bệnh hen, 3,6 lần số đợt phải dùng kháng sinh ở bệnh COPD.
• Giảm khoảng 2,3 lần nguy cơ nhập viện và thời gian nằm viện ở người có hen hoặc COPD

Vaccine cúm có hiệu quả và độ an toàn cao kể cả khi người bệnh đang sử dụng thuốc điều trị hen hoặc COPD như thuốc giãn phế quản hay corticoid dạng hít. Trong trường hợp đang dùng prednisolone liều cao (>20 mg/ngày), nên đợi khoảng 2 tuần sau khi ngưng thuốc, khi tình trạng bệnh đã ổn định trước khi tiêm vaccine cúm.

Điều 2: Giữ môi trường thông thoáng, vệ sinh

Giữ ấm trong mùa lạnh là cần thiết, nhưng đừng quên đảm bảo không gian sống thông thoáng để phòng ngừa cúm. Không khí tù đọng trong không gian kín có thể tạo điều kiện cho giọt bắn chứa virus lơ lửng và lây lan khi ho hay hắt hơi.

Nên mở cửa vài lần mỗi ngày để không khí lưu thông, hoặc dùng máy lọc không khí nếu có điều kiện. Khi trò chuyện, nên giữ khoảng cách ít nhất một cánh tay và tránh tụ tập đông người trong phòng kín.

Điều 3: Vệ sinh tay và bề mặt – Thói quen nhỏ, hiệu quả lớn

Virus cúm có thể bám trên nhiều bề mặt như tay nắm cửa, điện thoại hay bàn làm việc… và xâm nhập vào cơ thể khi ta vô tình chạm tay lên mặt, mũi hoặc miệng. Vì vậy, hãy rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, đặc biệt sau khi ra ngoài, trước khi ăn, hoặc sau khi ho, hắt hơi. Khi ho hoặc hắt hơi, nên che miệng và mũi bằng khuỷu tay gập lại thay vì dùng lòng bàn tay. Bên cạnh đó, đừng quên lau sạch các bề mặt thường xuyên tiếp xúc để giữ môi trường sống an toàn, vệ sinh.

Điều 4: Tăng sức đề kháng – Nền tảng bảo vệ từ bên trong

Hãy bắt đầu từ chế độ ăn uống: bổ sung thực phẩm giàu vitamin C như cam, quýt, kiwi; kết hợp thêm protein nạc và rau xanh để tăng sức đề kháng. Bên cạnh đó, ngủ đủ giấc và duy trì vận động nhẹ như đi bộ, yoga cũng giúp cải thiện tuần hoàn và hỗ trợ hệ miễn dịch. Dinh dưỡng, nghỉ ngơi và vận động là nền tảng giúp bảo vệ sức khỏe chống lại cúm.

Điều 5: Nhận biết sớm và xử lý kịp thời

Sốt, ho, đau họng có thể là dấu hiệu bạn mắc cúm. Cần chú ý quan sát các triệu chứng và chủ động đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị đúng cách, kịp thời, tránh bệnh diễn tiến nặng. Nếu mắc cúm, hãy tuân thủ cách ly để bảo vệ người thân và cộng đồng.

Hy vọng những chia sẻ từ PGS. Tuyết Lan sẽ giúp bạn chủ động phòng ngừa cúm hiệu quả. Hãy tiêm phòng sớm và thực hiện 5 nguyên tắc vàng để bảo vệ sức khỏe cho bạn và người thân – vì sức khỏe luôn là điều quý giá nhất trong mỗi mùa đoàn tụ!