Nhân Ngày Thế giới không thuốc lá (31/5), ngành y tế tiếp tục lên tiếng cảnh báo về mối nguy hiểm khôn lường của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là nguy cơ gây ung thư. Theo thống kê, thuốc lá liên quan đến 25% tổng số ca tử vong do ung thư trên toàn cầu.

Nguy cơ ung thư tăng theo từng điếu thuốc

Ở nam giới, 92% các ca ung thư khí quản, phế quản và phổi có liên quan đến thuốc lá. Với nữ giới, tỷ lệ này là 62%. Người hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn tới 22 lần so với người không hút. Đặc biệt, việc sử dụng đồng thời rượu và thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư khoang miệng, hầu họng, thanh quản và thực quản gấp 5 lần – thậm chí lên đến 30 lần ở người nghiện nặng.

Tại Việt Nam, dù tỷ lệ hút thuốc đang giảm, nhưng quốc gia vẫn nằm trong nhóm 15 nước có tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao nhất thế giới. Mỗi năm, khoảng 40.000 người Việt tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá.

Không chỉ người hút thuốc mới mắc ung thư

Không chỉ người hút thuốc, những người hít phải khói thuốc lá thụ động – tại nhà, nơi làm việc hay nơi công cộng – cũng đối mặt với rủi ro lớn. Họ có thể mắc các bệnh phổi mạn tính và ung thư phổi dù chưa bao giờ hút thuốc.

70 hóa chất gây ung thư trong khói thuốc

Khói thuốc chứa khoảng 70 chất có khả năng gây ung thư, trong đó có Benzopyrene và các hợp chất Nitrosamine. Những chất này gây viêm mạn tính, phá hủy tế bào đường hô hấp, dẫn đến dị sản, loạn sản và cuối cùng là ung thư. Không chỉ thuốc lá điếu, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử hay thuốc lá nung nóng cũng chứa các hóa chất nguy hiểm này.

Hút thuốc liên quan đến nhiều loại ung thư

Theo các nghiên cứu, thuốc lá là nguyên nhân trực tiếp gây ra nhiều loại ung thư:

Ung thư phổi: Hơn 90% bệnh nhân ung thư phổi ở Việt Nam có tiền sử hút thuốc. Nam giới hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp 25 lần, nữ giới cao gấp 10 lần so với người không hút.

Ung thư thanh quản: Hút thuốc từ 30–39 năm làm tăng nguy cơ gấp 12 lần, và từ 40 năm trở lên nguy cơ tăng 14 lần.

Ung thư khoang miệng, hầu họng: Nam giới hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư khoang miệng cao hơn 27 lần.

Ung thư thực quản, tụy, bàng quang, thận: Các loại ung thư này đều có bằng chứng rõ ràng về mối liên hệ với việc hút thuốc.

Ung thư cổ tử cung: Nguy cơ cao gấp 5 lần ở người hút thuốc.

Ung thư dạ dày: Các nghiên cứu quốc tế và tổ chức IARC đã khẳng định mối liên hệ nhân quả giữa hút thuốc và ung thư dạ dày.

Gánh nặng không chỉ là bệnh tật

Ngoài tác động trực tiếp lên sức khỏe, thuốc lá còn gây tổn thất kinh tế nặng nề: chi phí điều trị bệnh, giảm năng suất lao động, tử vong sớm, nguy cơ cháy nổ và ô nhiễm môi trường.

Việc từ bỏ thuốc lá không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của bản thân mà còn giảm nguy cơ phơi nhiễm cho những người xung quanh. Ngày Thế giới không thuốc lá là dịp để mỗi người nhìn lại và hành động vì một môi trường sống lành mạnh hơn – vì sức khỏe cộng đồng và tương lai bền vững của đất nước.